Kho tri thức

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng đặc biệt con nít – con ít, hắt xơi” (phần 40)

23/11/2023 03:01:00 PM
Đã xem: 30
Phản hồi: 0

Phần này bàn về các cách dùng con nít, con ít, con bé, hắt xơi, hạt nhau, ap hien (á phiên) – từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo.

Kỷ niệm 100 năm sinh thiên tài Văn Cao: Văn Cao, trăm năm một bậc kỳ tài: Chọn Quốc ca và lần dự thay bất thành

13/11/2023 05:01:00 PM
Đã xem: 57
Phản hồi: 0

Tháng 8-1945, từ chiến khu Việt Bắc, Bác Hồ đã chọn Tiến quân ca của Văn Cao làm Quốc ca nước Việt Nam độc lập sắp thành hiện thực. Quốc hội khóa I đã ghi trong Hiến pháp năm 1946 chọn bài này làm Quốc ca của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Thư của Tổng thống A. Jackson có xác nhận bản sao của Ngoại trưởng E. Livingston.

Bang giao Việt Mỹ : khởi đầu đầy sóng gió

02/11/2023 03:50:00 AM
Đã xem: 1245
Phản hồi: 0

Những ứng xử của họ đã khiến phái đoàn Hoa Kỳ nghĩ đến một kịch bản đã được vạch ra từ trước nhằm ngăn cản sự ký kết hiệp ước bằng mọi cách. Điều đó cho phép ta nghĩa đến sự hiện diện của một nhóm đại quan trong triều đình nhà Nguyễn có ác cảm với các nước phương Tây, và luôn tìm cách ngăn chận sự bang giao với họ. Ba năm sau, năm 1836, khi Roberts trở lại Việt Nam, phái đoàn đã được báo rằng Vua Minh Mạng đã trừng phạt viên quan không chịu chuyển thư của phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ lên nhà vua.

Chữ nghĩa trên báo chí xưa

24/10/2023 08:23:00 AM
Đã xem: 90
Phản hồi: 0

Đọc lại những tờ nhật báo, tuần báo, tạp chí ra cách đây trên dưới 100 năm ở Hà Nội, Sài Gòn, Huế… mới thấy tiếng Việt ngày xưa đến ngày nay đã tiến một bước dài trên con đường hoàn thiện.

Nghĩa của "mại" trong từ "mềm mại"

18/10/2023 04:39:00 AM
Đã xem: 124
Phản hồi: 0

Mềm mại là từ được các nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu về từ láy, cũng như sách giáo khoa xếp vào diện từ láy.

Nhìn lại lịch sử Bách Việt và quá trình Hán hóa Bách Việt

08/10/2023 04:18:00 PM
Đã xem: 122
Phản hồi: 0

Khi đọc những câu hỏi “Vì sao đã thống trị Việt Nam hơn ngàn năm mà cuối cùng Trung Quốc vẫn không thể đồng hóa Việt Nam?”. Hoặc “Người Việt Nam (tộc người Kinh) vì sao mà khó đồng hóa như vây?(1), nhiều người nghĩ chắc là ý kiến của những anh chàng người Việt nặng đầu óc dân tộc chủ nghĩa. Nhưng thật bất ngờ, những câu hỏi này và tương tự như vậy hiện là những chủ đề nóng của các diễn đàn tranh luận trên mạng Internet của người Trung Hoa, bằng tiếng Trung chứ không phải của người Việt.

Phương pháp giải quyết vấn đề và tứ diệu đế (Phần 2)

06/10/2023 04:22:00 PM
Đã xem: 148
Phản hồi: 0

Phần này bổ túc cho bài Phương pháp giải quyết vấn đề và Tứ Diệu Đế (phần 1). Phần 2 đề nghị một cách tiếp cận mới dựa vào ngôn ngữ so sánh: nhất là khi tiếng Việt và Hán Việt (môi trường dịch kinh Phật Giáo truyền thống ở VN) đã có một quá trình giao lưu rất lâu đời.

Từ “Vịnh” đến “Vinh”

01/10/2023 03:23:00 AM
Đã xem: 163
Phản hồi: 0

Từ trong lịch sử, ngay từ khi chưa trở thành lỵ sở của Nghệ An, Vinh, với Chợ Vĩnh đã được biết đến như một nơi đô hội, một nơi “đất lành chim đậu” cho người tứ phương, trong đó có cả người nước ngoài đến sinh cơ lập nghiệp.

Thông điệp dân gian qua câu tục ngữ "Trời đánh còn tránh miếng ăn"

27/09/2023 04:17:00 PM
Đã xem: 111
Phản hồi: 0

Dân gian đã dùng những hình tượng rất điển hình để ví von với chuyện tôn trọng bữa ăn của người khác. Thiên Lôi luôn làm theo lệnh Trời một cách máy móc, cứng nhắc, “chỉ đâu đánh đấy”, còn Diêm Vương là kẻ nổi tiếng lạnh lùng, nguyên tắc, bất di bất dịch.

Khát vọng độc lập, hòa bình của dân tộc Việt Nam qua những bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Tổng thống Hoa Kì Harry S. Truman

20/09/2023 04:15:00 PM
Đã xem: 2545
Phản hồi: 0

Từ tháng 9/1945 đến 02/1946, trong thế vận nước “ngàn cân treo sợi tóc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi những thông điệp ngoại giao (dựa trên đường lối ngoại giao hòa bình và tôn trọng luật pháp quốc tế) thể hiện khát vọng độc lập, hòa bình của dân tộc tới Tổng thống Hoa Kì Harry S. Truman – người đứng đầu một cường quốc có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế giới đương đại.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì lễ đón và hội đàm với Tổng thống Joe Biden

10/09/2023 08:29:00 AM
Đã xem: 4190
Phản hồi: 0

Chiều 10/9, tại Phủ Chủ tịch, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chủ trì lễ đón chính thức Tổng thống Mỹ Joe Biden thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam theo nghi thức trọng thể.

“Xúc xiểm” hay “xúc siểm”?

06/09/2023 03:50:00 AM
Đã xem: 133
Phản hồi: 0

Cả trong tiếng Hán lẫn tiếng Việt, chỉ có từ XÚC XIỂM, chứ không có từ XÚC SIỂM. Theo đây, chỉ có một cách viết đúng duy nhất, đó là XÚC XIỂM.

“Lược” hay “lượt”?

25/08/2023 06:01:00 PM
Đã xem: 154
Phản hồi: 0

Bạn đọc Lê Anh Dũng (Hà Nội) hỏi: “Trong bài “LƯỢT dắt với hoa cài” “LƯỢT” nghĩa là gì?”, tác giả TP dẫn lời bài hát “... Hình em, tóc ngang vai lượt dắt với hoa cài/Nét mi cong viền khóe mắt u hoài…”, và cho rằng, hát “lược giắt với hoa cài” là sai.

“Cổ xúy” hay “Cổ súy”?

18/08/2023 04:45:00 PM
Đã xem: 212
Phản hồi: 0

Độc giả LĐS (TP Thanh Hoá) hỏi: “Tôi thấy trên mạng xã hội và sách báo người ta hay viết là “cổ suý”, nhưng cũng có nhiều người viết là “cổ xuý”. Vậy xin chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa cho biết, trong hai cách viết “cổ suý” và “cổ xuý”, thì đâu là cách viết đúng chính tả?”.

Một loạt báo đăng bài mắc lỗi chính tả?

10/08/2023 09:32:00 PM
Đã xem: 2512
Phản hồi: 0

Một loạt bài viết về vụ bán dâm này với nội dung na ná nhau xuất hiện đồng loạt trên nhiều tờ báo và đều viết tên tú bà Vỏ Mỷ Hạnh (ghi lại theo cách viết của các tác giả trên 7 tờ báo mạng, có ảnh chụp kèm theo).

Khoảnh khắc lịch sử: Quốc ca Việt Nam lần đầu tiên vang lên ở đấu trường World Cup nữ 2023

22/07/2023 08:31:00 AM
Đã xem: 7900
Phản hồi: 0

Thời điểm 07h57 sáng 22/7 (theo giờ Hà Nội) đi vào lịch sử bóng đá Việt Nam khi Quốc kỳ và Quốc ca Việt Nam bài "Tiến Quân Ca" lần đầu tiên được cất lên ở đấu trường World Cup nữ 2023.

Huyên thiên - huyên thuyên - luyên thuyên và liên thiên

29/06/2023 03:24:00 AM
Đã xem: 708
Phản hồi: 0

Một độc giả thắc mắc: “Tôi thấy hàng ngày mọi người dùng từ “luyên thuyên” rất nhiều. Vậy, xin mục “Cà kê chuyện chữ nghĩa” cho biết chính xác là “huyên thuyên” hay là “luyên thuyên”?

80 năm thành lập Hội Văn hóa cứu quốc Việt Nam (6/1943 - 6/2023)

22/06/2023 04:33:00 PM
Đã xem: 510
Phản hồi: 0

Lâu nay, khi nói đến “Đề cương về văn hóa Việt Nam” (1943) của Đảng Cộng sản Đông Dương, người ta thường đồng thời nói đến Hội Văn hóa cứu quốc Việt Nam (1943 - 1948). Đầu năm 2023 đã có những cuộc kỷ niệm, hội thảo nhân 80 năm “Đề cương về văn hóa Việt Nam”. Thế nhưng chưa nghe nói dự định một hội thảo hay kỷ niệm 80 năm Hội Văn hóa cứu quốc Việt Nam.

Sự khác nhau giữa "đoạt" và "đạt"

18/06/2023 04:10:00 PM
Đã xem: 1740
Phản hồi: 0

Đoạt và đạt là hai từ Việt gốc Hán, có hai nghĩa khác nhau, không thể hoán đổi vị trí cho nhau.

Nghĩa của “khoả” trong từ “khuây khoả”

14/06/2023 04:10:00 PM
Đã xem: 284
Phản hồi: 0

Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học Xã hội, 2011) thu thập và giải nghĩa: “khuây khoả. đgt. Nguôi dịu đi phần nào những nhớ thương, buồn thảm; khuây nói khái quát. Đi chơi cho khuây khoả vì sau những cuộc thay đổi trong gia đình bà cụ hay cả nghĩ.” (VN, 1-61)”.

Các kỳ đại hội thi đua yêu nước

11/06/2023 04:28:00 PM
Đã xem: 353
Phản hồi: 0

Nhân kỉ niệm 75 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11/6/1948 – 11/6/2023), chúng tôi xin điểm lại những dấu mốc quan trọng của 10 kỳ đại hội thi đua yêu nước.

Lỗi của VTV (2): viết “dúm dó” không hề sai chính tả

07/06/2023 04:04:00 PM
Đã xem: 625
Phản hồi: 0

Tướng Nguyễn Cao Kỳ đi đá gà bằng… trực thăng

27/05/2023 04:52:00 PM
Đã xem: 623
Phản hồi: 0

- Năm 1950, Nguyễn Cao Kỳ vừa tròn 23 tuổi, ông sang Algeria học lái máy bay. Sau này, làm Tư lệnh Không quân, rồi Phó Tổng thống VNCH, ông Kỳ có trực thăng riêng, tự lái từ nhà ở sân bay Tân Sơn Nhất đến dinh Độc Lập để làm việc. Rất nhiều lần, ông tự lái trực thăng để đi… đá gà.

“Siêu nhân” trên đường chạy: “chấp nhận thách thức, sẵn sàng chinh phục”

13/05/2023 04:04:00 AM
Đã xem: 979
Phản hồi: 0

Ngày thi đấu thứ tư của SEA Games 32, VĐV điền kinh Nguyễn Thị Oanh - cô bé “tí hon” của thể thao Việt Nam – đã làm nên điều không tưởng, chưa từng có trong lịch sử thể thao Việt Nam và khu vực.

Giáo sư Nguyễn Đình Tứ – Một nhân cách và tài năng khoa học hiếm có

07/05/2023 08:47:00 AM
Đã xem: 859
Phản hồi: 0

- Giáo sư Nguyễn Đình Tứ sinh ngày 01.10.1932 trong một gia đình trí thức nghèo, truyền thống yêu nước và cách mạng, quê hương là làng Nguyễn Xá nay là xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh.

“Xe chỉ” hay “se chỉ”; “xe duyên” hay “se duyên”…?

05/05/2023 04:25:00 PM
Đã xem: 394
Phản hồi: 0

Trên sách báo hiện nay tồn tại hai cách viết: xe chỉ/se chỉ; xe duyên/se duyên; xe tơ/se tơ; xe dây/se dây…

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng Mỵ (Mị) Chu, Diễn Chu, bồ cu, bồ câu … Bùi Chu” (phần 39)

16/04/2023 04:48:00 PM
Đã xem: 526
Phản hồi: 0

Phần này bàn về tên gọi (nhân danh) như Mỵ (Mị) Chu, địa danh như Giao Chu (Châu), Diễn Chu, Bùi Chu và bồ cu, bồ câu ... từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo.

Đoàn công tác Hội Nhà văn Việt Nam làm việc tại Đắk Lắk

15/04/2023 07:01:00 AM
Đã xem: 1724
Phản hồi: 0

Từ ngày 13 đến 15/4, Đoàn công tác Hội Nhà văn Việt Nam do Chủ tịch, Giám đốc nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều dẫn đầu đã đến làm việc tại Đắk Lắk.

Từ “châm biếm” đến “sâu cay”

13/04/2023 04:46:00 PM
Đã xem: 526
Phản hồi: 0

Có lẽ hầu hết chúng ta đều hiểu và dùng đúng từ châm biếm. Như tranh châm biếm, lời thơ châm biếm, châm biếm sâu cay… Tuy nhiên, vì sao lại gọi là châm biếm? Do đâu châm biếm lại thường đi với sâu cay?

“Cù bất cù bơ” là gì?

23/03/2023 04:00:00 PM
Đã xem: 1348
Phản hồi: 0

- Bà Hồ Xuân Hương có câu thơ: “Bác mẹ sinh ta phận ốc nhồi/ Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi”. Lăn lóc là từ đôi cùng có nghĩa, nhằm chỉ sự vật nào đó lăn đi lăn lại, nhảy lên, trườn tới qua nhiều vị trí…

'Gạc Ma 1988 là cuộc thảm sát hèn hạ'

13/03/2023 09:03:00 AM
Đã xem: 1291
Phản hồi: 0

"Báo chí Trung Quốc khi đó làm ầm ĩ lên rằng đó là một chiến thắng hoành tráng, nhưng tôi nghĩ đó chỉ là một cuộc thảm sát hèn hạ", chuẩn đô đốc Lê Kế Lâm trả lời Zing.vn.

100 năm ngày sinh tư lệnh huyền thoại Đồng Sỹ Nguyên (1.3.1923 - 1.3.2023): Chiến thắng mưa bom bão đạn

01/03/2023 07:31:00 AM
Đã xem: 2032
Phản hồi: 0

Dấu son chói lọi nhất trong cuộc đời hoạt động cách mạng hơn 70 năm của trung tướng Đồng Sỹ Nguyên (1923 - 2019) là những năm tháng được trao trọng trách Tư lệnh Đoàn 559 - Binh đoàn Trường Sơn và trở thành vị tư lệnh huyền thoại…

Đề cương văn hóa Việt Nam: Ánh sáng soi đường cho quốc dân đi

27/02/2023 03:26:00 PM
Đã xem: 1054
Phản hồi: 0

Ra đời trong hoàn cảnh lịch sử rất cam go, Đề cương về văn hóa Việt Nam được xem như bản "tuyên ngôn văn hóa", "cương lĩnh văn hóa" đầu tiên của Đảng, có tính chất hoạch định cho chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam trong hiện tại và tương lai.

“Tiếng Việt từ TK 17: vài ghi nhận thêm về thì giá, trao đổi tiền bạc các loại, lợi – lời – lãi … (phần 21C)”

21/02/2023 03:51:00 PM
Đã xem: 933
Phản hồi: 0

Phần này bàn về giá tiền dùng trong hệ thống tiền tệ từ thời LM de Rhodes sang Á Đông truyền đạo.

Chiến tranh biên giới - những dấu mốc không thể lãng quên

17/02/2023 03:14:00 AM
Đã xem: 1434
Phản hồi: 0

Rạng sáng 17/2/1979, Bắc Kinh bất ngờ ồ ạt xua quân xâm lược biên giới mở màn cho cuộc chiến 30 ngày trên địa bàn 6 tỉnh: Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Quảng Ninh và kéo dài suốt 10 năm sau đó.

Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình: Sòng phẳng với lịch sử không phải là kích động hận thù

15/02/2023 07:38:00 AM
Đã xem: 1739
Phản hồi: 0

(GDVN)- Nhiều người dân Trung Quốc hiểu sai cơ bản về cuộc chiến tranh biên giới. Nhưng tính chính nghĩa của Việt Nam trong cuộc chiến đó là sự thật không thể chối cãi.

Loạn 12 sứ quân: Lịch sử từ phe chiến thắng

07/02/2023 01:52:00 AM
Đã xem: 548
Phản hồi: 0

Loạn 12 sứ quân là một sự kiện rất nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam thế kỷ X.

Một cảnh chen chúc hỗn loạn tại lễ khai ấn đền Trần

Nhà văn Hoàng Quốc Hải: PHẢI CHĂNG TỪ TRONG QUÁ KHỨ ĐÃ CÓ “ LỄ HỘI KHAI ẤN”?

05/02/2023 06:51:00 AM
Đã xem: 1936
Phản hồi: 0

"Địa ngục trần gian" Côn Đảo người Pháp không thiết lập mà có từ thời nhà Nguyễn

31/01/2023 03:28:00 PM
Đã xem: 1822
Phản hồi: 0

Trái với sự lầm tưởng của nhiều người, thực dân Pháp không phải đầu tiên thiết lập trại tù Côn Đảo mà ngay từ năm 1836, Côn Đảo đã được triều đình nhà Nguyễn chọn làm nơi phát vãng (đày đi xa) các tội phạm ở đất liền.

Con mèo trong lời ăn tiếng nói dân gian

25/01/2023 03:44:00 PM
Đã xem: 1638
Phản hồi: 0

Người Trung Quốc lấy Mão là năm con Thỏ, trong khi với người Việt Nam, Mão lại là năm con Mèo.

50 năm Hiệp định Paris: Mãi mãi niềm tự hào và kiêu hãnh

24/01/2023 01:01:00 PM
Đã xem: 1232
Phản hồi: 0

Có trải qua những tháng ngày khốc liệt của chiến tranh mới thấy hết giá trị của hòa bình, mới vỡ òa niềm vui khi đối phương buộc phải ngưng chiến. Và niềm vui lớn nhất mà tôi thêm một lần được chứng kiến cho đến thời điểm đó là ngày 27/1/1973 - ngày Hiệp định Paris được chính thức ký kết bởi đại diện của các bên tham chiến.

Hoàng Sa – nỗi đau trong trái tim ta

18/01/2023 12:01:00 PM
Đã xem: 2669
Phản hồi: 0

Hoàng Sa rồi sẽ trở về trong lòng đất Mẹ Việt Nam. Tôi, bạn và 90 triệu người dân nước Việt tin như thế bởi đó là chân lí mà chân lí thì không một thế lực đen tối nào có thể thay đổi được.

Tiếng Việt bị méo mó

16/01/2023 03:05:00 PM
Đã xem: 1976
Phản hồi: 0

Trên báo chí thời nay, ta thường bắt gặp những câu có động từ "lọt", ví dụ: Việt Nam lọt vòng chung kết, thủy sản VN lọt nhóm nước xuất khẩu hàng đầu, người đẹp lọt Top 15...

"Xoay xở” hay “xoay sở”?

16/01/2023 03:01:00 PM
Đã xem: 574
Phản hồi: 0

Trong tiếng Việt, xoay xở thường bị xem là một từ láy. Có lẽ người ta cho rằng, xở chỉ là yếu tố láy của xoay. Bởi thế, Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học – Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Giáo Dục – 1994) thu thập và giải nghĩa như sau:

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng vợ lẻ, lặng lẻ … vào thời LM de Rhodes và những hệ luỵ” (phần 38)

15/01/2023 07:39:00 AM
Đã xem: 2289
Phản hồi: 0

Phần này bàn về cách dùng đặc biệt "vợ lẻ" từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo. Cụm danh từ này - cũng như một nhóm từ vựng liên hệ như vợ chính, chính thê, vợ cả, vợ lớn, thiếp, vợ bé, vợ mọn - vợ nhỏ phản ánh truyền thống đa thê của các nước Á Châu từ xa xưa.

Toàn cảnh Hội nghị Pari về Việt Nam (ảnh tư liệu)

50 NĂM HIỆP ĐỊNH PARIS: Lễ ký kết hiệp đinh Paris năm 1973

04/01/2023 03:46:00 AM
Đã xem: 890
Phản hồi: 0

Hiệp định Paris là thắng lợi tổng hợp của cuộc đấu tranh trên các mặt trận quân sự, chính trị và ngoại giao; là đỉnh cao thắng lợi của mặt trận ngoại giao nước ta thời kỳ chống Mỹ cứu nước, là mốc son trong trang sử vàng của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam; đánh dấu bước trưởng thành tột bậc của nền ngoại giao cách mạng thời đại Hồ Chí Minh.

Hà Nội - 12 ngày đêm năm ấy

21/12/2022 03:21:00 PM
Đã xem: 2808
Phản hồi: 0

Thế là đã tròn 50 năm quân và dân ta chiến thắng cuộc tập kích chiến lược bằng B-52 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội cuối tháng 12/1972. Tầm vóc của chiến thắng ấy được ví như một “Điện Biên phủ trên không”.

Ngày hắc đạo: cách tính và ý nghĩa

23/12/2022 03:11:00 AM
Đã xem: 505
Phản hồi: 0

Ngày Hắc đạo là những ngày xấu, trăm việc nên kỵ. Cụ thể là những ngày: Bạch Hổ, Chu Tước, Câu Trần, Thiên Lao, Thiên Hình và Nguyên Vu.

Ngày hoàng đạo: cách tính và ý nghĩa

20/12/2022 03:00:00 PM
Đã xem: 883
Phản hồi: 0

Ngày Hoàng đạo là những ngày tốt, trăm việc nên làm. Đó là những ngày: Kim Đường, Kim Quỹ, Ngọc Đường, Minh Đường, Tư Mệnh và Thanh Long, tuy nhiên mỗi ngày hoàng đạo lại có thế mạnh hơn hẳn về khả năng phù trợ cho những việc cụ thể.

“Độc lập” và “tự chủ”

05/12/2022 03:11:00 PM
Đã xem: 542
Phản hồi: 0

“Những từ dùng sai trong tiếng Việt” là bài viết dĩ hư truyền hư, nhưng lại được không ít người tâm đắc, đăng tải, chia sẻ rộng rãi trên mạng trong nhiều năm qua. Theo tìm hiểu của tôi, thì bài viết này từng được đăng trên trang của nhà văn Triệu Xuân (trieuxuan.vn) vào “Thứ sáu, 02:20 Ngày 17/01/2014”, phần tác giả ghi “Đỗ Duy Ngọc soạn theo tư liệu trên internet”, với lời chú “tác giả gửi w.w.w trieuxuan.info”.

Kỷ niệm 250 năm ngày sinh và 200 năm ngày mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương: Hồ Xuân Hương “Bà Chúa thơ Nôm”

04/12/2022 03:13:00 PM
Đã xem: 656
Phản hồi: 0

- Gọi nữ sĩ Hồ Xuân Hương là “Bà Chúa thơ Nôm”, có lẽ cả tác giả Lê Tâm và nhà thơ Xuân Diệu đều nhằm vào cả khí chất con người lẫn phong cách sáng tác của bà.

50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không

04/12/2022 07:01:00 AM
Đã xem: 2154
Phản hồi: 0

Sau 12 ngày đêm chiến đấu anh dũng tuyệt vời từ 18 đến 30/12/1972, quân và dân ta đã bắn rơi 81 máy bay, trong đó có 34 “pháo đài bay” B-52 (riêng Hà Nội bắn rơi 25 chiếc B-52), 5 máy bay F.111, 42 máy bay chiến thuật các loại,…; tiêu diệt và bắt sống gần 100 phi công; buộc Tổng thống Mỹ Ních-xơn phải tuyên bố ngừng ném bom từ vĩ tuyến 20 trở ra và họp lại Hội nghị Pari về Việt Nam.

“Tiếng Việt từ TK 17: một số từ Hán Việt thời LM de Rhodes” (phần 37)

02/12/2022 03:27:00 PM
Đã xem: 547
Phản hồi: 0

Loạt bài “Tiếng Việt từ TK 17” đã đề cập đến một số cách dùng Hán Việt đặc biệt như sinh thì (~qua đời, chết), Kinh Tại Thiên, Kinh Tin Kính, Kinh Thiên Chúa, lịch sự, thượng hoà hạ mục, thượng phụ, trung phụ, hạ phụ, thượng đế, thiên chủ/chúa[2] …v.v…

Vài đóng góp của tự điển Béhaine trong văn hoá ngôn ngữ Việt Nam

01/12/2022 03:17:00 PM
Đã xem: 632
Phản hồi: 0

Bài viết này bàn về tự điển chép tay của LM Pigneau de Béhaine (viết tắt là TVL). Người viết ghi lại kinh nghiệm đọc tài liệu này cũng như vài kết quả thú vị về tiếng Việt. TVL có thể đọc trên mạng thoải mái (không cần dùng kính lúp[2]!) như từ trang này chẳng hạn https://archive.org/details/DictionariumAnamiticoLatinumPigneaux/Dictionarium%20Anamitico-Latinum%20-%201772%2C%20P.J.%20Pigneaux/page/n335/mode/2up?view=theater …v.v…

“Sự cố” có phải là "một từ vô nghĩa"?

29/11/2022 03:25:00 PM
Đã xem: 1067
Phản hồi: 0

“Những từ dùng sai trong tiếng Việt” là bài viết có rất nhiều sai sót, thậm chí là “tuyên truyền nhảm”, nhưng lại được không ít người tâm đắc, đăng tải, chia sẻ rộng rãi trên mạng trong nhiều năm qua. Không rõ bài viết của ai, chỉ thấy người ta ghi là “sưu tầm”.

Tháng 11, nguyenduyxuan.net đạt con số kỷ lục: Một triệu lượt người ghé thăm

26/11/2022 07:52:00 PM
Đã xem: 1996
Phản hồi: 0

Sáng nay 27/11/2022, trang nguyenduyxuan.net đã vượt hơn 1.000.000 dù vẫn còn hơn 3 ngày nữa mới hết tháng.

100 NĂM NGÀY SINH CỐ THỦ TƯỚNG VÕ VĂN KIỆT (23-11-1922): Tầm nhìn xa trông rộng, hết lòng vì dân vì nước

21/11/2022 07:10:00 PM
Đã xem: 1980
Phản hồi: 0

- Những điểm sáng trong cuộc đời cống hiến đầy sôi động của nhà lãnh đạo Võ Văn Kiệt mãi mãi là di sản vô giá cho các thế hệ sau.

"Kim Bảo Tỷ" là tài sản của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

01/11/2022 03:44:00 AM
Đã xem: 988
Phản hồi: 0

Trước phản ứng của dư luận và sau nỗ lực ngoại giao của Việt Nam, Hãng Millon đã đồng ý tạm hoãn đấu giá "Kim Bảo Tỷ" (金寶璽) (tức ấn vàng "Hoàng đế chi bảo") trong 10 ngày và cho phép Việt Nam thương lượng để được mua trực tiếp dù phiên đấu giá đã được ấn định vào ngày 31/10/2022 tại Paris.

"Lúa" là "thóc", không phải "sạn"!

27/10/2022 09:01:00 PM
Đã xem: 1767
Phản hồi: 0

Trong bài viết: “Sạn” trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1không chỉ riêng bộ Cánh Diều” tác giả Xuân Dương đã “nhặt sạn” như sau (trích):

Thời Vua Hùng không có “văn hóa đóng khố”

12/10/2022 04:24:00 PM
Đã xem: 1458
Phản hồi: 0

- Đã đến lúc cần cấp tốc loại bỏ thứ “văn hóa đóng khố” ra khỏi nhận thức về trang phục thời đại Hùng Vương, vì đó là một sai lầm nguy hại.

Nhất thống lãnh thổ và thống nhất nước nhà – chữ nào đúng?

09/10/2022 03:12:00 AM
Đã xem: 991
Phản hồi: 0

Trong cuộc thi chung kết Chung kết Đường lên đỉnh Olympia ngày 2/10/2022, chương trình đưa ra câu hỏi: "Tấm bản đồ địa lý nào của nước ta vẽ khoảng năm 1838, ghi hai tên Hoàng Sa và Vạn Lý Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam?", thí sinh Đình Tùng trả lời đáp án "Đại Nam thống nhất toàn đồ". GS Lê Văn Lan, cố vấn chương trình bảo không sai (đúng ra là "Đại Nam nhất thống toàn đồ").

Đại địa mạch quốc gia

19/09/2022 04:46:00 PM
Đã xem: 1118
Phản hồi: 0

Cách đây gần 10 năm, trên mạng thông tin quốc tế có một tấm bản đồ thật thú vị: Hình một con rồng rất đẹp mà đầu thì ở dãy núi Hy Mã Lạp Sơn (có đỉnh Everest cao 8.888m được gọi là nóc nhà của thế giới), lưng uốn theo hướng Tây Bắc - Đông Nam của dãy.

Một chữ, nửa thế kỷ tranh cãi

15/09/2022 04:55:00 PM
Đã xem: 2303
Phản hồi: 0

Trong tâm thức người Việt, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã trở thành bậc hiển thánh, được lập đền thờ nhiều nơi. Sớm nhất phải kế đến đền Kiếp Bạc ở xã Vạn Kiếp, nay là xã Hưng Đạo, huyện Chí Linh, Hải Dương, nơi gắn liền với chiến thắng Bạch Đằng giang lừng lẫy. Đền được xây dựng từ năm 1300, ngay sau khi Trần Hưng Đạo tạ thế.

“Hối hận” – “hối” và “hận”

14/09/2022 04:45:00 PM
Đã xem: 1890
Phản hồi: 0

Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên):

Nhân ngày Giỗ Cụ Nguyễn Trãi (16 tháng 8 âl): NGUYỄN TRÃI TRONG BỐI CẢNH VĂN HÓA VIỆT NAM

10/09/2022 04:05:00 PM
Đã xem: 2542
Phản hồi: 0

I/ Nguyễn Trãi (1380-1442) sống và hoạt động trong một thời kỳ đầy biến động, đầy hoạn nạn và âu lo của lịch sử Việt Nam. Ông là con đẻ của thời đại ấy và là ngôi sao Khuê lấp lánh trên bầu trời lịch sử Việt Nam thời đại ấy.

Lại chuyện "dốt đặc cán mai"

01/09/2022 11:30:00 PM
Đã xem: 858
Phản hồi: 0

Báo Người Lao Động (7/10/2021) đăng bài viết “Dốt đặc cán mai” của chúng tôi (bút danh Hoàng Tuấn Công [HTC]; bản dài đăng trên Tuấn Công Thư phòng). Trong bài viết này, tác giả phản biện một số cách hiểu chưa đúng về nghĩa đen của câu thành ngữ; lý giải tại sao lại ví von “Dốt đặc cán mai”, mà không phải “đặc cán thuổng” hay “đặc cán cuốc”, “đặc cán xẻng”...

Về một số câu tục ngữ "chưa rõ nghĩa" trong "Từ điển tục ngữ Việt" (Kỳ cuối)

27/08/2022 02:54:00 AM
Đã xem: 643
Phản hồi: 0

Tiếp theo kỳ 4.

Về một số câu tục ngữ "chưa rõ nghĩa" (Kỳ 4)

18/08/2022 09:28:00 AM
Đã xem: 916
Phản hồi: 0

Trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.

QUỐC PHỤC - Loay hoay đi tìm cái đã có

14/08/2022 06:49:00 AM
Đã xem: 1292
Phản hồi: 0

Nhân chuyện Đại sứ Lý Đức Trung mặc quốc phục trình Quốc thư lên Tổng thống Israel ngày 9/8/2022 được báo chí phản ảnh gây tranh cãi dư luận, chúng tôi xin đăng bài viết này của Nhà văn Hoàng Quốc Hải để bạn đọc hiểu thêm về vấn đề "quốc phục" Việt Nam.

Nhớ ông - "tay mõ làng Hà Nội"

08/08/2022 06:07:00 AM
Đã xem: 2295
Phản hồi: 0

Ngày 8/8, tròn 17 năm ngày mất của GS Trần Quốc Vượng. Ông được coi là một trong “Tứ trụ” của giới sử học nước nhà: “Lâm-Lê-Tấn-Vượng”.

Về một số câu tục ngữ "chưa rõ nghĩa" trong "Từ điển tục ngữ Việt" (kỳ 3)

05/08/2022 04:01:00 PM
Đã xem: 1281
Phản hồi: 0

Về một số câu tục ngữ “chưa rõ nghĩa” trong “Từ điển tục ngữ Việt” ( Kỳ 2)

21/07/2022 09:20:00 PM
Đã xem: 716
Phản hồi: 0

Nghệ sĩ Văn Cao ông là thiên tài hay vĩ nhân thời đại? (2)

20/07/2022 04:20:00 PM
Đã xem: 754
Phản hồi: 0

Nhân dân Việt Nam đủ mọi thế hệ đều biết tên ông, kính trọng ông. Vậy ông là nghệ sĩ thiên tài hay vĩ nhân thời đại?

"Chiến sĩ vô danh" chẳng lẽ lại là chiến sĩ… “vô danh tiểu tốt”?

16/07/2022 04:50:00 PM
Đã xem: 2778
Phản hồi: 0

Mộ liệt sĩ vô danh, hay liệt sĩ vô danh được hiểu là mộ liệt sĩ/liệt sĩ bị thất lạc họ tên, hoặc mộ liệt sĩ/liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Cách diễn đạt này thông dụng cả trong tiếng Hán lẫn tiếng Việt, cũng như nhiều thứ tiếng khác trên thế giới, và hoàn toàn không có gì sai.

Tên gọi Hòn ngọc Viễn Đông và Sài Gòn hoa lệ có từ đâu?

13/07/2022 04:26:00 PM
Đã xem: 956
Phản hồi: 0

Năm 1913, Sài Gòn đã được gọi là Hòn ngọc Viễn Đông, tên tiếng Anh là Pearl of the Far East; tên tiếng Pháp là La Perle de l'Extrême-Orient. Tuy nhiên điều khá bất ngờ, đây không chỉ là danh hiệu dành riêng cho Sài Gòn. Vì sao?

Về một số câu tục ngữ “chưa rõ nghĩa” trong “Từ điển tục ngữ Việt”

12/07/2022 04:40:00 PM
Đã xem: 988
Phản hồi: 0

Thông thường, khi biên soạn từ điển thì tất cả từ ngữ thu thập sẽ được soạn giả giải thích. Tuy nhiên, trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.

Nghệ sĩ Văn Cao ông là thiên tài hay vĩ nhân thời đại (1)

10/07/2022 11:15:00 PM
Đã xem: 1289
Phản hồi: 0

Trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, Việt Nam có nhiều thiên tài xuất hiện sớm, đặc biệt là Văn Cao xuất hiện khá sớm ở cả ba lĩnh vực: thơ ca, âm nhạc và hội họa.

Hồ Xuân Hương – Khát khao vọng mấy trăm năm lẻ

07/07/2022 04:50:00 PM
Đã xem: 931
Phản hồi: 0

- Một thời người ta đã bàn nhiều về thơ của bà, “Khi thì nói nàng tục mà không dâm/ Khi thì bảo nàng dâm mà không tục” (Hoàng Trung Thông trong bài thơ đã nhắc ở trên). May mắn là ngay cả ở những thời điểm tồn tại kiểu phê bình văn học thô thiển thì quan điểm “kết án” thơ Hồ Xuân Hương cũng không thắng thế. Vẫn Hoàng Trung Thông viết về thơ bà: “Đọc lên sang sảng/ Ai thẹn thì cúi đầu/ Ai thích thì nghĩ lâu/ Đó là nàng thơ của một thời một thuở/ Đó là thơ mà không ai không nhớ”.

Đạo Nguyễn Đình Chiểu trong đời: Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm

03/07/2022 08:25:00 PM
Đã xem: 661
Phản hồi: 0

Tại lễ kỷ niệm được tổ chức trọng thể tại đền thờ cụ đồ ở Ba Tri tối 30-6-2022, dòng thơ "Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm/ Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà" rực sáng lên trong trời đêm, tiếng thơ Lục Vân Tiên - Kiều Nguyệt Nga được nói, được hát, được diễn bằng tiếng Việt, tiếng Anh lặp lại lẽ sống của cụ với lớp hậu sinh...

Về hai chữ "khuyến quân" của Lê Xuân Đức

02/07/2022 08:27:00 PM
Đã xem: 772
Phản hồi: 0

Tinh hoa thơ ca Hồ Chí Minh (Lê Xuân Đức - NXB Chính trị Quốc gia Sự thật-2020) là một cuốn sách dày 1088 trang, khổ 19 x 27.

Nguyễn Đình Chiểu – Bậc tôn sư của đất phương Nam

01/07/2022 08:18:00 PM
Đã xem: 719
Phản hồi: 0

- Tác giả của Lục Vân Tiên dù bị mù vẫn mở trường dạy học, bốc thuốc cứu người và tham gia bàn bạc công việc cứu nước.

Nguyễn Đình Chiểu – Nghệ sĩ hay hủ nho?

29/06/2022 09:01:00 PM
Đã xem: 799
Phản hồi: 0

Sau khi đọc bài: “Đọc… chơi vài bài ca dao” của Nguyễn Hưng Quốc và bài “Bàn thêm về Lục Vân Tiên và ca dao” với Nguyễn Hưng Quốc của Thế Uyên trên tạp chí Văn học – Xuân Mậu Dần 1998 – Cali – USA, tôi thấy một số điểm cần được bàn thêm với hai tác giả, đặc biệt là việc đánh giá về Nguyễn Đình Chiểu.

Tài năng xuất chúng và nghị lực phi thường của Nguyễn Đình Chiểu

29/06/2022 04:26:00 AM
Đã xem: 588
Phản hồi: 0

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888), hay được gọi là Đồ Chiểu, tự Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ, Hối Trai, sinh tại quê mẹ là làng Tân Thới, phủ Tân Bình, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay thuộc phường Cầu Kho, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh).

Văn bản số 122/TB-UBND của phường Nghĩa Trung (ảnh mạng xã hội)

Khi quan chức lơ mơ về tiếng Việt

25/06/2022 05:16:00 AM
Đã xem: 886
Phản hồi: 0

Một văn bản hành chính chưa đầy trang A4 mà mắc gần 20 lỗi về sử dụng tiếng Việt là điều khó chấp nhận. Thêm một minh chứng về năng lực yếu kém của cán bộ, nhân viên trong bộ máy công quyền hiện nay nhất là ở cấp cơ sở.

“Hằng” hay “hàng”?

04/06/2022 04:48:00 PM
Đã xem: 2159
Phản hồi: 0

Hẳn nhiều người cho rằng, những cặp từ hằng ngày - hàng ngày, hằng tuần - hàng tuần, hằng tháng - hàng tháng, hằng năm - hàng năm… là một. Cho nên, không ít người dùng lẫn lộn những cặp từ này.

Từ đồng nghĩa với "tham lam" - Hoàng Tuấn Công

31/05/2022 08:30:00 PM
Đã xem: 2816
Phản hồi: 0

Tham lam không đồng nghĩa, gần nghĩa với các từ: tham tàn, tham bạo, vơ vét, hám lợi. Có chăng chỉ có hám lợi mang nét nghĩa “tham” mà thôi.

Báo động về hiện tượng lệch chuẩn tiếng Việt hiện nay

30/05/2022 08:30:00 PM
Đã xem: 1056
Phản hồi: 0

Không biết tự bao giờ, trong văn nói xuất hiện những cách diễn đạt, cách dùng từ "lạ", không phù hợp với chuẩn mực của tiếng Việt. Những cách nói "lạ" này quí vị có thể bắt gặp bất cứ lúc nào, trên truyền hình, trong các lễ hội hay ở nơi mình đang công tác.

Chúc mừng tân Tiến sĩ Nguyễn Duy Hưng

28/05/2022 04:20:00 AM
Đã xem: 920
Phản hồi: 0

Sáng 27/5/2022, Hội đồng Khoa kỹ thuật quản lý Đại học Padova (Italy) tổ chức thành công buổi bảo vệ Luận án Tiến sĩ cho các nghiên cứu sinh (NCS) sau khi hoàn thành khóa học tại Trường.

Ngôn từ chi lạ…

25/05/2022 04:22:00 PM
Đã xem: 796
Phản hồi: 0

“An điều dưỡng” là gì? Dò khắp từ điển chẳng thấy từ này. Giỏi như anh “Gúc gồ” mà cũng chào thua.

Yêu tiếng Việt: “Nữ tài xế livestream khi lái xe khiến một người chết chưa có bằng”

21/05/2022 09:02:00 PM
Đã xem: 1520
Phản hồi: 0

Đó là tít bài báo đăng trên Zing ngày 17/5/2022. Trước phản ứng của cộng đồng mạng về một cái tít ngô nghê, báo này đã sửa lại: “Chưa có bằng, nữ tài xế vừa lái xe vừa livestream khiến một người chết”.

Yêu tiếng Việt - chuyên mục mới của nguyenduyxuan.net

18/05/2022 11:12:00 PM
Đã xem: 1133
Phản hồi: 0

Việc mắc lỗi tiếng Việt có thể bắt gặp mọi lúc, mọi nơi, không phân biệt trình độ học vấn. Nếu không cẩn trọng và lơ là ý thức rèn giũa tiếng mẹ đẻ thì bất cứ ai cũng có thể mắc lỗi.

Trước Chủ tịch Hồ Chí Minh, trí thức, văn nghệ sĩ thấy mình nhỏ bé

18/05/2022 10:37:00 PM
Đã xem: 704
Phản hồi: 0

Chủ tịch Hồ Chí Minh, dù chưa phải là một đại trí thức được hiểu theo lối được đào tạo bài bản trường lớp, ấy vậy mà bằng kiến thức được đắp bồi từ đời sống thực tế, Người trở thành vĩ nhân của thời đại.

Tao khang là "hạt thóc" hay là... - Hoàng Tuấn Công

18/05/2022 04:15:00 PM
Đã xem: 890
Phản hồi: 0

“Trong tiếng Hán, hạt gạo là đạo (tao), vỏ trấu bọc ngoài gạo gọi là khang. Sự bao bọc này rất khăng khít, nên muốn có gạo ăn phải xay lúa giã gạo. Chữ tạo khang, Đạo khang được chỉ sự chung thuỷ của vợ chồng, nên có câu Vợ chồng là nghĩa tao khang.

Lịch sử văn bằng tiến sĩ - GS Nguyễn Văn Tuấn

10/05/2022 04:31:00 PM
Đã xem: 1045
Phản hồi: 0

Tuy được gọi và viết có hơi hám triết học (“Doctor of Philosophy” hay PhD) nhưng văn bằng tiến sĩ không hẳn là người học về triết. Lịch sử của văn bằng này khá hay, và ở đây tôi xin chia sẻ vài điều tôi biết.

“Ba họ” là… “ba họ” hay là “ba đời”? - Hoàng Tuấn Công

07/05/2022 04:03:00 PM
Đã xem: 994
Phản hồi: 0

Trên trang “Làng Việt xưa và nay”, Trần Ngọc Đông đăng bài “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”,trích lời giải thích trong sách “Bách khoa thư làng Việt cổ truyền” (PGS. Bùi Xuân Đính. NXB Chính trị Quốc gia - 2021).

Võ Nguyên Giáp - Người lữ hành xuyên thế kỷ

07/05/2022 04:51:00 AM
Đã xem: 860
Phản hồi: 0

“Võ Nguyên Giáp có 30 năm làm Tổng tư lệnh quân đội và gần 50 năm tham gia vào những suy tính chính trị ở cấp cao nhất: Đó là hai sự kiện chưa từng có trong lịch sử. Vả lại, khó so sánh ông với các tướng lĩnh khác, sự kết hợp giữa chiến tranh du kích và chiến tranh chính quy ở một trình độ như vậy trước đây chưa từng có” (“Giáp Les Deux guerres d’Indochine” Peter MacDonald Perrin, Paris 1992)

Phát hiện thư tịch cổ ngoại giao VIỆT NAM - NHẬT BẢN TK XVI

05/05/2022 04:10:00 PM
Đã xem: 972
Phản hồi: 0

Bảo tàng Kyushu cho biết đã mua lại được bức thư tịch này từ một hiệu sách cũ ở thành phố Kyoto. Bức thư có chiều rộng 33,3cm và chiều dài 34,9cm.

Thế kỷ VIII có một người Nhật đến Việt Nam

04/05/2022 04:17:00 PM
Đã xem: 710
Phản hồi: 0

Ông là Triều Hành, sống vào thời Đường (Trung Quốc), người đã có thời gian ngắn cư ngụ trên đất Việt Nam, và từng là viên quan cai trị nước ta trong giai đoạn thuộc Đường.

Xung quanh những nghi vấn chúa Nguyễn Ánh đã từng ra Côn Đảo

02/05/2022 03:59:00 AM
Đã xem: 1085
Phản hồi: 0

- Thời gian gần đây bỗng nhiên có khuynh hướng phủ nhận việc chúa Nguyễn Ánh (vua Gia Long) từng ra đến Côn Đảo (tên cũ là Côn Lôn), dù chuyện này từng đã ghi rõ trong bản dịch bộ Đại Nam thực lục.