Tiếng Việt

Tiếng Việt

Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng đặc biệt con nít – con ít, hắt xơi” (phần 40)

 15:01 23/11/2023

Phần này bàn về các cách dùng con nít, con ít, con bé, hắt xơi, hạt nhau, ap hien (á phiên) – từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo.
Tiếng Việt yêu thương

Nghĩa của "mại" trong từ "mềm mại"

 04:39 18/10/2023

Mềm mại là từ được các nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu về từ láy, cũng như sách giáo khoa xếp vào diện từ láy.
 
Thanh ngu

Thông điệp dân gian qua câu tục ngữ "Trời đánh còn tránh miếng ăn"

 16:17 27/09/2023

Dân gian đã dùng những hình tượng rất điển hình để ví von với chuyện tôn trọng bữa ăn của người khác. Thiên Lôi luôn làm theo lệnh Trời một cách máy móc, cứng nhắc, “chỉ đâu đánh đấy”, còn Diêm Vương là kẻ nổi tiếng lạnh lùng, nguyên tắc, bất di bất dịch.
Tiếng Việt yêu thương

“Xúc xiểm” hay “xúc siểm”?

 03:50 06/09/2023

Cả trong tiếng Hán lẫn tiếng Việt, chỉ có từ XÚC XIỂM, chứ không có từ XÚC SIỂM. Theo đây, chỉ có một cách viết đúng duy nhất, đó là XÚC XIỂM.
Tiếng Việt yêu thương

“Lược” hay “lượt”?

 18:01 25/08/2023

Bạn đọc Lê Anh Dũng (Hà Nội) hỏi: “Trong bài “LƯỢT dắt với hoa cài” “LƯỢT” nghĩa là gì?”, tác giả TP dẫn lời bài hát “... Hình em, tóc ngang vai lượt dắt với hoa cài/Nét mi cong viền khóe mắt u hoài…”, và cho rằng, hát “lược giắt với hoa cài” là sai.
Tiếng Việt yêu thương

“Cổ xúy” hay “Cổ súy”?

 16:45 18/08/2023

Độc giả LĐS (TP Thanh Hoá) hỏi: “Tôi thấy trên mạng xã hội và sách báo người ta hay viết là “cổ suý”, nhưng cũng có nhiều người viết là “cổ xuý”. Vậy xin chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa cho biết, trong hai cách viết “cổ suý” và “cổ xuý”, thì đâu là cách viết đúng chính tả?”.
 
Tiếng Việt yêu thương

Huyên thiên - huyên thuyên - luyên thuyên và liên thiên

 03:24 29/06/2023

Một độc giả thắc mắc: “Tôi thấy hàng ngày mọi người dùng từ “luyên thuyên” rất nhiều. Vậy, xin mục “Cà kê chuyện chữ nghĩa” cho biết chính xác là “huyên thuyên” hay là “luyên thuyên”?
Tiếng Việt yêu thương

Sự khác nhau giữa "đoạt" và "đạt"

 16:10 18/06/2023

Đoạt và đạt là hai từ Việt gốc Hán, có hai nghĩa khác nhau, không thể hoán đổi vị trí cho nhau.
Tiếng Việt yêu thương

Nghĩa của “khoả” trong từ “khuây khoả”

 16:10 14/06/2023

Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học Xã hội, 2011) thu thập và giải nghĩa: “khuây khoả. đgt. Nguôi dịu đi phần nào những nhớ thương, buồn thảm; khuây nói khái quát. Đi chơi cho khuây khoả vì sau những cuộc thay đổi trong gia đình bà cụ hay cả nghĩ.” (VN, 1-61)”.
Tiếng Việt yêu thương

“Xe chỉ” hay “se chỉ”; “xe duyên” hay “se duyên”…?

 16:25 05/05/2023

Trên sách báo hiện nay tồn tại hai cách viết: xe chỉ/se chỉ; xe duyên/se duyên; xe tơ/se tơ; xe dây/se dây…
 
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng Mỵ (Mị) Chu, Diễn Chu, bồ cu, bồ câu … Bùi Chu” (phần 39)

 16:48 16/04/2023

Phần này bàn về tên gọi (nhân danh) như Mỵ (Mị) Chu, địa danh như Giao Chu (Châu), Diễn Chu, Bùi Chu và bồ cu, bồ câu ... từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo.
Tiếng Việt yêu thương

Từ “châm biếm” đến “sâu cay”

 16:46 13/04/2023

Có lẽ hầu hết chúng ta đều hiểu và dùng đúng từ châm biếm. Như tranh châm biếm, lời thơ châm biếm, châm biếm sâu cay… Tuy nhiên, vì sao lại gọi là châm biếm? Do đâu châm biếm lại thường đi với sâu cay?
 
Tiếng Việt yêu thương

“Cù bất cù bơ” là gì?

 16:00 23/03/2023

- Bà Hồ Xuân Hương có câu thơ: “Bác mẹ sinh ta phận ốc nhồi/ Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi”. Lăn lóc là từ đôi cùng có nghĩa, nhằm chỉ sự vật nào đó lăn đi lăn lại, nhảy lên, trườn tới qua nhiều vị trí…
 
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: vài ghi nhận thêm về thì giá, trao đổi tiền bạc các loại, lợi – lời – lãi … (phần 21C)”

 15:51 21/02/2023

Phần này bàn về giá tiền dùng trong hệ thống tiền tệ từ thời LM de Rhodes sang Á Đông truyền đạo.
Mèo 2023

Con mèo trong lời ăn tiếng nói dân gian

 15:44 25/01/2023

Người Trung Quốc lấy Mão là năm con Thỏ, trong khi với người Việt Nam, Mão lại là năm con Mèo.
Tiếng Việt yêu thương

 "Xoay xở” hay “xoay sở”?

 15:01 16/01/2023

Trong tiếng Việt, xoay xở thường bị xem là một từ láy. Có lẽ người ta cho rằng, xở chỉ là yếu tố láy của xoay. Bởi thế, Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học – Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Giáo Dục – 1994) thu thập và giải nghĩa như sau:
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng vợ lẻ, lặng lẻ … vào thời LM de Rhodes và những hệ luỵ” (phần 38)

 07:39 15/01/2023

Phần này bàn về cách dùng đặc biệt "vợ lẻ" từ thời LM de Rhodes và các giáo sĩ Tây phương sang Á Đông truyền đạo. Cụm danh từ này - cũng như một nhóm từ vựng liên hệ như vợ chính, chính thê, vợ cả, vợ lớn, thiếp, vợ bé, vợ mọn - vợ nhỏ phản ánh truyền thống đa thê của các nước Á Châu từ xa xưa.
Tiếng Việt yêu thương

“Độc lập” và “tự chủ”

 15:11 05/12/2022

“Những từ dùng sai trong tiếng Việt” là bài viết dĩ hư truyền hư, nhưng lại được không ít người tâm đắc, đăng tải, chia sẻ rộng rãi trên mạng trong nhiều năm qua. Theo tìm hiểu của tôi, thì bài viết này từng được đăng trên trang của nhà văn Triệu Xuân (trieuxuan.vn) vào “Thứ sáu, 02:20 Ngày 17/01/2014”, phần tác giả ghi “Đỗ Duy Ngọc soạn theo tư liệu trên internet”, với lời chú “tác giả gửi w.w.w trieuxuan.info”.
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: một số từ Hán Việt thời LM de Rhodes” (phần 37)

 15:27 02/12/2022

Loạt bài “Tiếng Việt từ TK 17” đã đề cập đến một số cách dùng Hán Việt đặc biệt như sinh thì (~qua đời, chết), Kinh Tại Thiên, Kinh Tin Kính, Kinh Thiên Chúa, lịch sự, thượng hoà hạ mục, thượng phụ, trung phụ, hạ phụ, thượng đế, thiên chủ/chúa[2] …v.v…
Tiếng Việt yêu thương

Vài đóng góp của tự điển Béhaine trong văn hoá ngôn ngữ Việt Nam

 15:17 01/12/2022

Bài viết này bàn về tự điển chép tay của LM Pigneau de Béhaine (viết tắt là TVL). Người viết ghi lại kinh nghiệm đọc tài liệu này cũng như vài kết quả thú vị về tiếng Việt. TVL có thể đọc trên mạng thoải mái (không cần dùng kính lúp[2]!) như từ trang này chẳng hạn https://archive.org/details/DictionariumAnamiticoLatinumPigneaux/Dictionarium%20Anamitico-Latinum%20-%201772%2C%20P.J.%20Pigneaux/page/n335/mode/2up?view=theater …v.v…
Tiếng Việt yêu thương

 “Sự cố” có phải là "một từ vô nghĩa"?

 15:25 29/11/2022

“Những từ dùng sai trong tiếng Việt” là bài viết có rất nhiều sai sót, thậm chí là “tuyên truyền nhảm”, nhưng lại được không ít người tâm đắc, đăng tải, chia sẻ rộng rãi trên mạng trong nhiều năm qua. Không rõ bài viết của ai, chỉ thấy người ta ghi là “sưu tầm”.
Tiếng Việt yêu thương

"Lúa" là "thóc", không phải "sạn"!

 21:01 27/10/2022

Trong bài viết: “Sạn” trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1không chỉ riêng bộ Cánh Diều” tác giả Xuân Dương đã “nhặt sạn” như sau (trích):
 
Tiếng Việt yêu thương

Nhất thống lãnh thổ và thống nhất nước nhà – chữ nào đúng?

 03:12 09/10/2022

Trong cuộc thi chung kết Chung kết Đường lên đỉnh Olympia ngày 2/10/2022, chương trình đưa ra câu hỏi: "Tấm bản đồ địa lý nào của nước ta vẽ khoảng năm 1838, ghi hai tên Hoàng Sa và Vạn Lý Trường Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam?", thí sinh Đình Tùng trả lời đáp án "Đại Nam thống nhất toàn đồ". GS Lê Văn Lan, cố vấn chương trình bảo không sai (đúng ra là "Đại Nam nhất thống toàn đồ").
Thanh ngu

“Hối hận” – “hối” và “hận”

 16:45 14/09/2022

Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên):
Thanh ngu

Lại chuyện "dốt đặc cán mai"

 23:30 01/09/2022

Báo Người Lao Động (7/10/2021) đăng bài viết “Dốt đặc cán mai” của chúng tôi (bút danh Hoàng Tuấn Công [HTC]; bản dài đăng trên Tuấn Công Thư phòng). Trong bài viết này, tác giả phản biện một số cách hiểu chưa đúng về nghĩa đen của câu thành ngữ; lý giải tại sao lại ví von “Dốt đặc cán mai”, mà không phải “đặc cán thuổng” hay “đặc cán cuốc”, “đặc cán xẻng”...
 
Thanh ngu

Về một số câu tục ngữ "chưa rõ nghĩa" (Kỳ 4)

 09:28 18/08/2022

Trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.
Thanh ngu

Về một số câu tục ngữ "chưa rõ nghĩa" trong "Từ điển tục ngữ Việt" (kỳ 3)

 16:01 05/08/2022

Trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.
Thanh ngu

Về một số câu tục ngữ “chưa rõ nghĩa” trong “Từ điển tục ngữ Việt” ( Kỳ 2)

 21:20 21/07/2022

Trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.
Nghĩa trang Liệt sĩ

"Chiến sĩ vô danh" chẳng lẽ lại là chiến sĩ… “vô danh tiểu tốt”?

 16:50 16/07/2022

Mộ liệt sĩ vô danh, hay liệt sĩ vô danh được hiểu là mộ liệt sĩ/liệt sĩ bị thất lạc họ tên, hoặc mộ liệt sĩ/liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Cách diễn đạt này thông dụng cả trong tiếng Hán lẫn tiếng Việt, cũng như nhiều thứ tiếng khác trên thế giới, và hoàn toàn không có gì sai.
Thanh ngu

Về một số câu tục ngữ “chưa rõ nghĩa” trong “Từ điển tục ngữ Việt”

 16:40 12/07/2022

Thông thường, khi biên soạn từ điển thì tất cả từ ngữ thu thập sẽ được soạn giả giải thích. Tuy nhiên, trong Từ điển tục ngữ Việt (NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh - 2010) có một số câu Nguyễn Đức Dương thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ.
Tiếng Việt yêu thương

Về hai chữ "khuyến quân" của Lê Xuân Đức

 20:27 02/07/2022

Tinh hoa thơ ca Hồ Chí Minh (Lê Xuân Đức - NXB Chính trị Quốc gia Sự thật-2020) là một cuốn sách dày 1088 trang, khổ 19 x 27.
Tiếng Việt yêu thương

“Hằng” hay “hàng”?

 16:48 04/06/2022

Hẳn nhiều người cho rằng, những cặp từ hằng ngày - hàng ngày, hằng tuần - hàng tuần, hằng tháng - hàng tháng, hằng năm - hàng năm… là một. Cho nên, không ít người dùng lẫn lộn những cặp từ này.
 
Tiếng Việt yêu thương

Từ đồng nghĩa với "tham lam" - Hoàng Tuấn Công

 20:30 31/05/2022

Tham lam không đồng nghĩa, gần nghĩa với các từ: tham tàn, tham bạo, vơ vét, hám lợi. Có chăng chỉ có hám lợi mang nét nghĩa “tham” mà thôi.
Tiếng Việt yêu thương

Tao khang là "hạt thóc" hay là... - Hoàng Tuấn Công

 16:15 18/05/2022

“Trong tiếng Hán, hạt gạo là đạo (tao), vỏ trấu bọc ngoài gạo gọi là khang. Sự bao bọc này rất khăng khít, nên muốn có gạo ăn phải xay lúa giã gạo. Chữ tạo khang, Đạo khang được chỉ sự chung thuỷ của vợ chồng, nên có câu Vợ chồng là nghĩa tao khang.
Tiếng Việt yêu thương

“Ba họ” là… “ba họ” hay là “ba đời”? - Hoàng Tuấn Công

 16:03 07/05/2022

Trên trang “Làng Việt xưa và nay”, Trần Ngọc Đông đăng bài “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”,trích lời giải thích trong sách “Bách khoa thư làng Việt cổ truyền” (PGS. Bùi Xuân Đính. NXB Chính trị Quốc gia - 2021).
Tiếng Việt yêu thương

“Đầm đìa” và “đìa đầm”

 21:05 30/04/2022

Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện ngôn ngữ học – Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa: “ĐẦM ĐÌA tt (nước mắt mồ hôi) nhiều đến mức chảy ròng ròng. Nước mắt đầm đìa. Mồ hôi vã ra đầm đìa như tắm. “Hớ hênh nghiêng chút bên kia, Giọt đau thương sẽ đầm đìa mắt ai” (Nguyễn Duy).
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng đừng, chẳng khi nào đừng, chẳng có khi đừng” (phần 35)

 22:55 01/04/2022

Phần này bàn về cách dùng đừng, chẳng khi nào đừng, chẳng có khi đừng, dừng, liên hệ giữa không và chẳng/chăng của câu phủ định vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo.
 
Tiếng Việt yêu thương

Cám ơn hay cảm ơn?

 20:15 28/03/2022

- Hiện nay, cứ vào các tác giả và các nguồn trên mạng thì rất nhiều người dùng 2 tiếng cám ơn, còn An Chi thì vẫn nói cám ơn trong mọi trường hợp.
Tiếng Việt yêu thương

Rắc rối “nhân tình” và “tình nhân”

 03:49 18/02/2022

Nhân tình và tình nhân là hai từ Việt gốc Hán có hai nghĩa khác nhau. Nhân tình人情 = tình người; tình cảm giữa người với người; lòng dân, tình hình dân chúng; còn tình nhân 情人 = người tình; người yêu.
 
Thanh ngu

"Thương cho roi cho vọt..."

 15:44 16/01/2022

Vụ bé Vân An (8 tuổi, TPHCM) bị người tình của bố đẻ bạo hành đến chết khiến báo chí và mạng xã hội lại bùng lên chuyện đúng sai trong quan niệm giáo dục “Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi” của ông bà ta xưa.
“Tiếng Việt từ thời LM de Rhodes – Kinh Lạy Cha và Philiphê Bỉnh – vài nhận xét thêm (phần 5E)”

“Tiếng Việt từ thời LM de Rhodes – Kinh Lạy Cha và Philiphê Bỉnh – vài nhận xét thêm (phần 5E)”

 04:00 07/01/2022

Phần này bàn về bản Kinh Lạy Cha (KLC) từ các tài liệu chép tay của LM Philiphê Bỉnh, còn giữ trong thư viện Tòa Thánh La Mã với mã số Borg.tonch 13 Borg.tonch 18.
“Chắp bút” hay “chấp bút”?

“Chắp bút” hay “chấp bút”?

 15:36 06/01/2022

“Chấp bút” 執筆 là một từ Việt gốc Hán, trong đó “chấp” 執 có nghĩa là cầm, nắm. Ví dụ: chấp chính 執政 (nắm giữ chính quyền); chấp chưởng 執掌 (nắm giữ và quản lý); chấp sự 執事 (người nắm giữ một phần việc trong cách cuộc tế lễ).
"Chia sẻ" VÀ "chia xẻ"

"Chia sẻ" VÀ "chia xẻ"

 15:55 04/01/2022

Trong tiếng Việt, “chia sẻ” và “chia xẻ” là hai từ thường bị dùng lẫn lộn hoặc đánh đồng làm một, dẫn đến lỗi sai chính tả.
Thanh ngu

Văn hóa Việt nhìn từ tiếng Việt: 'Mút mùa Lệ Thủy' hay 'mút mùa lệ thủy'?

 15:08 08/12/2021

Chi tiết này hay, về địa danh Xoài Mút (Mỹ Tho ): “Cái tên xuất phát từ loại cây xoài nhỏ mọc đầy ven bờ: miền Bắc gọi là cây muỗm, còn dân trong vùng đất đặt theo cách ăn của nó là phải mút, nên gọi “xoài mút” (Báo Tuổi Trẻ ngày 4.10.2018). Không chỉ có tên gọi này, người miền Nam còn gọi… xoài cà lăm. Thiệt hay đùa?
Tiếng Việt yêu thương

“Tiếng Việt từ TK 17: cách dùng đã, đã đã, nên tật, đã tật” (phần 34)

 03:43 06/11/2021

Phần này bàn về cách dùng đã, đã đã, đã tật và làm đã, đã làm vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo. Đây là lần đầu tiên cách dùng này hiện diện trong tiếng Việt qua dạng con chữ La Tinh/Bồ (chữ quốc ngữ).
Thanh ngu

"Đầu" trong "tâm đầu ý hợp" nghĩa là gì?

 16:34 15/10/2021

Bài “Tâm đầu ý hợp” trên trang Tiếng Việt giàu đẹp (26/6/2021) đặt vấn đề như sau:
Thanh ngu

“Đầu” trong "cá đầu cau cuối" nghĩa là gì?

 16:22 02/10/2021

Không ít người cho rằng “cá đầu” ở đây là “đầu cá”: “Đầu cá chắc chắn là chỗ ngon nhất (đây chỉ nói tiêu chí ngon, không tính nạc hay xương), đặc biệt là cái đầu của cá trôi (đầu trôi môi mè)…”
“Tiếng Việt từ TK 17: nên mười tuổi và nên hoa” (phần 32B)

“Tiếng Việt từ TK 17: nên mười tuổi và nên hoa” (phần 32B)

 16:12 02/09/2021

Phần này (32B) bổ túc cho bài viết “Tiếng Việt từ TK 17: nên mười tuổi và nên hoa”
(phần 32) về hai cách dùng bình lang (tân lang, cây cau) và (đảo) Côn Lôn/Côn Nôn.
Quốc hiệu và niên hiệu

Quốc hiệu và niên hiệu

 18:58 17/08/2021

Hiện nay, các văn bản Nhà nước và giao dịch dân sự đều dùng Quốc hiệu kèm tiêu ngữ “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”. Tuy nhiên trong các bài văn cúng tế đều dùng Niên hiệu. Chẳng hạn “CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM năm thứ ...”. Bài viết này xin góp tiếng nói để sửa lỗi đó.
 
“Tiếng Việt từ TK 17: nên mười tuổi và nên hoa” (phần 32)

“Tiếng Việt từ TK 17: nên mười tuổi và nên hoa” (phần 32)

 23:00 16/08/2021

Phần này bàn về cách dùng nên so với lên vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo. Đây là lần đầu tiên các âm này được dùng trong tiếng Việt qua dạng con chữ La Tinh (chữ quốc ngữ).
Thanh ngu

“Chữ tốt” và “Bút cùn”

 18:25 16/07/2021

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương - NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh – 2010) thu thập và giải thích: “Chữ tốt chẳng nề bút cùn: Chữ viết hễ đẹp rồi thì bút dẫu cùn cũng đâu có sao. Hay dùng để chỉ rõ một lẽ thật: “Đã có thực tài thì dẫu ai xét đoán cũng chẳng hề gì”.     
 
“Tiếng Việt từ TK 17: tay mặt/hữu - tay tả/trái – tay đăm/chiêu” (phần 31)

“Tiếng Việt từ TK 17: tay mặt/hữu - tay tả/trái – tay đăm/chiêu” (phần 31)

 03:04 13/07/2021

Phần này bàn về các tên gọi tay mặt, tay hữu ... tay tả, tay trái vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo. Đây là lần đầu tiên các danh từ như vậy được dùng trong tiếng Việt qua dạng con chữ La Tinh (chữ quốc ngữ).
Thành đá không bằng dạ người!

Thành đá không bằng dạ người!

 18:52 03/07/2021

“Thành đá không bằng dạ người Thành (xây bằng) đá cũng chẳng (bền vững bằng những thứ được ghi giữ lại trong) lòng dạ con người. Hay dùng để chỉ rõ một lẽ thật: “Những gì được người đời ghi giữ trong lòng mới là những thứ lâu bền đích thực”.
Thanh ngu

"Vảy mại thì mưa, bối bừa thì nắng" - "bối bừa" nghĩa là gì?

 03:29 24/06/2021

-"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Vảy mại thì mưa; bối [?] bừa thì nắng (Mây mà) hiện lên trên nền trời hình vảy cá mại (là điềm) trời sắp mưa; (mây mà) hiện lên trên nền trời hình đường bừa (là điềm) trời sẽ nắng”.
“Tiếng Việt từ TK 17: thợ dào, thợ rèn, thợ máy ... dộng chúa” (phần 30)

“Tiếng Việt từ TK 17: thợ dào, thợ rèn, thợ máy ... dộng chúa” (phần 30)

 20:19 16/06/2021

Phần này bàn về các tên gọi thợ dào, thợ rèn, thợ máy cùng tương quan Hán Việt đ - d như đao -dao, đáo –dáo vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo.
Thanh ngu

“Muốn ăn đi tát, muốn ngồi mát đi câu”, nghĩa là gì?

 20:21 12/06/2021

Trong “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh – 2010) có một số câu tác giả thu thập, nhưng xếp vào diện “chưa rõ nghĩa”. Cách làm này thể hiện sự thận trọng, và cũng có cái hay là lưu ý cho độc giả và các nhà nghiên cứu về những vấn đề còn bỏ ngỏ. Một trong số những câu “chưa rõ nghĩa” đó là: “Muốn ăn đi tát; muốn ngồi mát đi câu”.
 
Thanh ngu

Sao lại nói “lanh chanh như hành không muối”?

 20:21 31/05/2021

Dưới cái nhìn nhân cách hoá của dân gian, “hành không muối” giống như kẻ lanh chanh, lau chau, lúc nào cũng rối rít, tỏ ra nhanh nhảu, và kết quả đôi khi là vô duyên, hỏng việc!
 
Trao đổi với tác giả bắt lỗi "Thành ngữ bằng tranh"

Trao đổi với tác giả bắt lỗi "Thành ngữ bằng tranh"

 20:21 29/05/2021

Lời Tòa soạn: Sau khi đăng loạt bài "Thành ngữ bằng tranh: Quá nhiều sai sót" (3, 4, và 5-5-2021; tác giả Hoàng Tuấn Công), Báo Người Lao Động nhận được bài trao đổi của bạn đọc Khôi Nguyên. Trên tinh thần tôn trọng và cổ vũ tranh luận học thuật, Tòa soạn giới thiệu ý kiến của tác giả Khôi Nguyên.
 
SÁCH "THÀNH NGỮ BẰNG TRANH" CÓ QUÁ NHIỀU SAI SÓT (Kỳ 3)

SÁCH "THÀNH NGỮ BẰNG TRANH" CÓ QUÁ NHIỀU SAI SÓT (Kỳ 3)

 03:19 11/05/2021

Phần trong ngoặc kép sau số mục, in nghiêng là nguyên văn trong sách “Thành ngữ bằng tranh”; phần xuống dòng tiếp theo là nội dung trao đổi của chúng tôi. Với những mục xét thấy không cần thiết trích dẫn, chúng tôi xin lược bỏ phần giải nghĩa từ vựng:
Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót (Kỳ 2)

Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót (Kỳ 2)

 23:09 07/05/2021

a-Phỏng đoán và suy diễn (tiếp Kỳ I)
Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót(Kỳ 1)

Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót(Kỳ 1)

 20:06 04/05/2021

NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với hơn 300 thành ngữ tiếng Việt thông dụng […] Người biên soạn cuốn sách […] đã chọn cách giải thích dễ hiểu nhất, trực diện với từng thành ngữ để người đọc có được thông tin nền, chuẩn về nó”, và sách “có thể được sử dụng như một cuốn từ điển thành ngữ mini trong gia đình và nhà trường”.
Thanh ngu

Vì sao "bìm bịp đâu dám leo nhà gạch"?

 20:06 26/04/2021

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương): “Bìm bìm đâu dám leo nhà gạch: Bìm bìm là thứ dây leo rất e ngại khi leo vào các nhà gạch (vì cái nóng kinh khủng toả ra từ nó có thể thiêu cháy dễ dàng cả dây bìm bìm tươi). Hay dùng để chỉ rõ một lẽ thật: “Đã hèn mọn thì chớ có bám víu vào các quý ông cao sang mà dễ bị thiệt đến thân”.
 
Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)? (phần B)

Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)? (phần B)

 16:44 15/04/2021

Bài viết này (phần B) cập nhật và tóm tắt buổi trình bày về bài viết "Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)?" tại hội thảo UNC2021_0116 tại Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN (sẽ diễn ra vào ngày 24/4/2021).
Thanh ngu

Mẻ không ăn cũng chết

 02:39 14/04/2021

"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương): "Mẻ không ăn cũng chết: Mẻ mà chẳng ăn thì cũng chết (nên có để dành được đâu mà cố để dành) Hay dùng để khuyên mọi người chớ có dè sẻn những thứ không thể để dành được mà uổng công”.
Thanh ngu

Mưa rừng cọ, gió rừng thông

 03:07 07/04/2021

"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Mưa rừng cọ; gió rừng thông (Gặp) mưa trong rừng cọ cũng như gió trong rừng thông (thì chớ có lo ướt cũng như lo lạnh vì đã được cọ cũng như thông che chắn hết cho rồi)”.
Thanh ngu

Tay vơ chẳng tày miệng lúm

 18:52 02/04/2021

Tục ngữ Việt Nam có câu “Tay vơ chẳng tày miệng lúm”. “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương –NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh – 2010) thu thập và giải nghĩa như sau:
 
Thanh ngu

"Chưa có trâu sắm trâu trước, chưa có vợ sắm vợ sau"

 02:29 27/03/2021

Ông Hà Văn Ban sinh thời làm Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa. Một hôm ông đến thăm Hội Văn học nghệ thuật. Nói về sản xuất nông nghiệp, ông Hà Văn Ban dẫn ra một câu tục ngữ phổ biến của dân tộc Thái: “Chưa có trâu sắm trâu trước, chưa có vợ sắm vợ sau”.
Thanh ngu

Gắp lửa bỏ tay người

 03:23 20/03/2021

Nói về việc bị vu oan giá hoạ, thành ngữ Việt Nam có câu “Gắp lửa bỏ tay người” (dị bản Gắp lửa bỏ bàn tay; Bỏ lửa tay người; Gắp than bỏ tay người…).
 
"Chẳng ai bán đắt mà ngồi chợ trưa"

"Chẳng ai bán đắt mà ngồi chợ trưa"

 20:00 17/03/2021

Tục ngữ Việt Nam có câu “Chẳng ai bán đắt mà ngồi chợ trưa”. “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Chưa từng thấy ai lại ưa bán đắt để phải ngồi lì ngoài chợ cho tới tận trưa (mới được ra về). Hay dùng để dặn mọi người chuyên buôn bán chớ có tham một vài món lợi nhỏ mà tự làm khổ chính mình”.
Lời cảnh cáo các nhà học phiệt

Lời cảnh cáo các nhà học phiệt

 19:21 13/03/2021

TTCT 13/9/2017- Giáo sư Nguyễn Lân là một tên tuổi lớn trong làng chữ nghĩa, nhất là về phương diện từ điển.
 
“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - tản mạn về hát xẩm xoan” (phần 28)

“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - tản mạn về hát xẩm xoan” (phần 28)

 19:17 12/03/2021

Phần này bàn về "hát xẩm xoan" trong tiếng Việt từ thời bình minh của chữ quốc ngữ đến nay, đặc biệt là chữ xoan trong cách dùng trên.
GS Nguyễn Lân và tác giả Hoàng Tuấn Công: Một trẻ, một già và một câu hỏi

GS Nguyễn Lân và tác giả Hoàng Tuấn Công: Một trẻ, một già và một câu hỏi

 22:20 08/03/2021

PNO - 2.000 cuốn sách thuần học thuật với giá không hề rẻ mà chỉ trong vòng một tuần bán hết vèo và nhà xuất bản phải tính đến chuyện tái bản. Đấy là một sự kiện chưa từng có.
 
“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - từ Luận Phép Học đến Khoa Học”(phần 27)

“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - từ Luận Phép Học đến Khoa Học”(phần 27)

 17:58 23/02/2021

Phần này bàn về cụm danh từ "khoa học" trong tiếng Việt từ thời bình minh của chữ quốc ngữ đến nay.
Trau dab gian

Con trâu và ruộng trâu quần

 21:09 18/02/2021

Con trâu có tên chữ là “ngưu” 牛, hay “thuỷ ngưu” 水牛. Chữ “thuỷ” trong “thuỷ ngưu” ý chỉ tập tính thích đầm mình trong nước của loài vật này. Hán ngữ đại từ điển mô tả về loài “thuỷ ngưu” như sau:
 
Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)?

Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)?

 15:59 31/01/2021

Phần này bàn về các danh từ gọi dụng cụ gắp cơm và đưa vào miệng (ăn cơm) như đũa hay trợ, khoái, giáp cùng các dạng âm cổ của chúng.
Thanh ngu

Bé chẳng vin, cả gãy cành

 21:50 28/12/2020

Soạn giả hiểu không đúng nghĩa từ “vin” nên giảng sai luôn nội dung câu tục ngữ, thậm chí là hiểu ngược lại ý dân gian.
“Láo lếu” và “lếu láo”

“Láo lếu” và “lếu láo”

 19:25 24/12/2020

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập “láo lếu”, “lếu láo” và giải thích:
 
Sao lại xếp "trang trải" vào từ láy?

Sao lại xếp "trang trải" vào từ láy?

 21:30 22/12/2020

Không biết lý do cụ thể nào khiến Nhóm biên soạn Từ điển từ láy tiếng Việt xếp “trang trải” vào từ láy.
“MẦM MỐNG” có phải là từ láy?

“MẦM MỐNG” có phải là từ láy?

 22:13 14/12/2020

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học xã hội – 2013) thu thập và giải nghĩa: “MẦM MỐNG dt. Cái mới chớm nở, mới phát sinh. Những mầm mống của sự chia rẽ bè phái”.
 
“Sở” trong câu “Ăn có sở ở có nơi” nghĩa là gì?

“Sở” trong câu “Ăn có sở ở có nơi” nghĩa là gì?

 15:56 09/12/2020

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh – 2010) giảng: “Ăn có sở; ở có nơi: Ăn thì nên chọn những thứ hợp sở thích mà ăn; ở thì nên chọn những nơi thuần hậu mà cư ngụ”. (chú thích: “sở dt. Sở thích [nói tắt]”.
Kỳ cuối: “Hán hoá tiếng Việt” trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán”

Kỳ cuối: “Hán hoá tiếng Việt” trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán”

 21:45 19/11/2020

“Hán hoá tiếng Việt” là gì? “Hán hoá tiếng Việt” ở đây được hiểu cụ thể là áp đặt các đơn vị thành ngữ tục ngữ trong tiếng Hán vào tiếng Việt, làm cho tiếng Việt giống với tiếng Hán, người Việt nói theo cách của người Hán.
Sai chính tả trong "Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt - Hán" - Kỳ 3

Sai chính tả trong "Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt - Hán" - Kỳ 3

 19:20 14/11/2020

Chúng tôi đã có loạt bài viết chỉ ra hàng trăm lỗi chính tả trong hai cuốn từ điển vừa nêu, trong đó cuốn xuất bản năm 2018, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội đã buộc phải thu hồi.
Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt Hán” (Kỳ 2b)

Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt Hán” (Kỳ 2b)

 19:30 06/11/2020

Kỳ 2B: Thu thập nhiều dị bản thành ngữ tục ngữ Việt thiếu chính xác; nhiều dị bản không tồn tại trong cả tiếng Việt lẫn tiếng Hán.
Nhiều sai sót trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán” (Kỳ 2A)

Nhiều sai sót trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán” (Kỳ 2A)

 18:18 04/11/2020

Kỳ 2: Thu thập nhiều dị bản thành ngữ tục ngữ Việt thiếu chính xác; nhiều dị bản không tồn tại trong cả tiếng Việt lẫn tiếng Hán.
 
“Tiếng Việt từ thời LM de Rhodes - các cách dùng chúa nhật/chúa tàu/chúa nhà/thiên chúa” (phần 6A)

“Tiếng Việt từ thời LM de Rhodes - các cách dùng chúa nhật/chúa tàu/chúa nhà/thiên chúa” (phần 6A)

 15:06 02/11/2020

Phần này bàn về cách dùng chúa so với chủ vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo. Đây là lần đầu tiên các danh từ này được kí âm bằng chữ quốc ngữ và phản ánh cách đọc chính xác của chữ 主.
Thanh ngu

"NGU NHƯ BÒ" và "LỢN LIÊU ĐÔNG"

 20:03 10/10/2020

Tiếng Việt “ngu như bò”, “ngu như lợn” hay “dốt như bò”, ý chỉ dốt nát, đần độn, học hành kém cỏi, không có khả năng tiếp thu; trong khi Hán: “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) lại ý chỉ kiến văn hạn hẹp, hiểu biết nông cạn, thấy gì cũng cho là kì lạ.
Thanh ngu

Ăn chó cả lông

 00:20 25/08/2020

Tục ngữ Việt Nam có câu: “Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt”. Sách “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh-2010) tách làm 2 dị bản và giải thích:
Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (kì 3)

Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (kì 3)

 23:45 14/08/2020

Những sai sót trong cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt của GS.TS Nguyễn Văn Khang, bao gồm rất nhiều mặt, như: sai chính tả do lẫn lộn CH với TR, S với X; D với R; GI với D; L với N; IU với ƯU; dấu hỏi (?) với dấu ngã (~); sai về thành ngữ tục ngữ, từ ngữ Hán Việt...
“Tiếng Việt thời LM de Rhodes - tiền quí, cheo, tính tiền khi đi chợ …” (phần 21A)

“Tiếng Việt thời LM de Rhodes - tiền quí, cheo, tính tiền khi đi chợ …” (phần 21A)

 16:36 13/08/2020

Phần này bàn về cách dùng tiền quí, cheo, bài ca dao “đi chợ tính tiền” và các cách tính tiền thời trước và thời LM de Rhodes, dựa vào tự điển Việt Bồ La và một số tài liệu chữ Nôm/chữ quốc ngữ.
Sai sót trong “Từ Điển Chính Tả Tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (Kì 2)

Sai sót trong “Từ Điển Chính Tả Tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (Kì 2)

 00:13 25/07/2020

Những sai sót trong cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt của GS.TS Nguyễn Văn Khang, bao gồm rất nhiều mặt, như: sai chính tả do lẫn lộn CH với TR, S với X; D với R; GI với D; L với N; IU với ƯU; dấu hỏi (?) với dấu ngã (~); sai về thành ngữ tục ngữ, từ ngữ Hán Việt...Nhiều mục chỉ dẫn chính  tả hoàn toàn ngược lại với chuẩn chính tả hiện hành; chỉ dẫn giữa các mục từ tiền hậu bất nhất; hướng dẫn viết nhiều dạng chính tả không chuẩn, và rất nhiều lỗi văn bản khác.
Chữ Nho, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ

Chữ Nho, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ

 22:30 21/07/2020

Hiếm thấy nướcnào từng sử dụng ba loại chữ viết như nước ta: chữ Nho, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ, mỗi loại chữ ấy làm nên một trang sử vẻ vang đáng ôn lại.
Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS Nguyễn Văn Khang (kì 1)

Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS Nguyễn Văn Khang (kì 1)

 04:04 19/07/2020

Từ điển chính tả tiếng Việt (GS.TS Nguyễn Văn Khang - NXB Đại học Quốc gia Hà Nội – 2018, 806 trang, khổ 10.5 x 18cm; đơn vị liên kết Công ty TNHH Văn hoá Minh Tân – Nhà sách Minh Thắng).
 
Từ chữ Nôm đến chữ Quốc ngữ

Từ chữ Nôm đến chữ Quốc ngữ

 20:21 08/07/2020

Sách sử chép: từ thế kỷ XVII Tòa Thánh Vatican bắt đầu cử các giáo sĩ đạo Ki Tô người châu Âu đến vùng Đông Á làm sứ mạng truyền giáo. Tới đâu họ đều trước tiên học ngôn ngữ của dân bản xứ theo cách dùng chữ La tinh để ghi âm tiếng nói hoặc phiên âm chữ viết (nếu có) của nước sở tại.
TỪ “GẬY GỘC”, “GẬY GẠC”… ĐẾN “GHẾ GỐC”

TỪ “GẬY GỘC”, “GẬY GẠC”… ĐẾN “GHẾ GỐC”

 00:46 28/06/2020

“Từ điển từ láy tiếng Việt”  (Viện Ngôn ngữ học – Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa:
 
Trao đổi với PGS.TS. Hà Quang Năng về “Từ điển chính tả sai chính tả”

Trao đổi với PGS.TS. Hà Quang Năng về “Từ điển chính tả sai chính tả”

 21:06 23/06/2020

Sau bài viết “Từ điển chính tả sai chính tả” của tôi (bút danh Hoàng Tuấn Công). PGS. TS. Hà Quang Năng có bài trả lời phỏng vấn báo “Người lao động”. Sau đây, tôi xin trao đổi lại từng điểm mà PGS. TS Hà Quang Năng đưa ra như sau:
Nguyễn Trường Tộ và chữ Nôm

Nguyễn Trường Tộ và chữ Nôm

 20:07 21/06/2020

Bản điều trần của Nguyễn Trường Tộ về vấn đề cải cách văn tự, để phù hợp với quy chuẩn một bản tấu trình lên đức vua, được thảo bằng chữ Hán văn ngôn [ND: tức chữ Nho]. Nhưng nội dung của nó chính là nhằm phản đối việc dùng thứ văn tự này bởi ông cho rằng nó không phù hợp với nhu cầu của người Việt.
Luong truy cap
50 năm Di chúc
“Việc gì lợi cho dân ta phải hết sức làm
Việc gì hại đến dân ta phải hết sức tránh”
Giáo dục
VÌ MỘT NỀN GIÁO DỤC NHÂN BẢN - DÂN TỘC - KHAI PHÓNG
 
TỔ QUỐC TRÊN HẾT
LƯỢT TRUY CẬP TỪ 23-12-2016
  • Đang truy cập90
  • Máy chủ tìm kiếm6
  • Khách viếng thăm84
  • Hôm nay0
  • Tháng hiện tại490,617
  • Tổng lượt truy cập50,593,598
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây