Nghĩ vụn từ vụ án ông Tuấn “tim”

Thứ bảy - 22/04/2023 16:05

Phiên tòa xét xử cựu Giám đốc BV Tim Hà Nội Nguyễn Quang Tuấn vừa khép lại. Nhiều người đã bày tỏ thái độ chua chát, tiếc thương cho một tài năng phải chịu án phạt tù giam mặc dù được tòa áp dụng hình phạt dưới mức đề nghị của Viện kiểm sát.

Ừ thì, không chua chát, không tiếc thương răng được khi một vị giáo sư đầu ngành về tim mạch như ông - người đã từng cùng tập thể y, bác sỹ Bệnh viện Tim Hà Nội cứu sống hàng ngàn trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh - phải hầu tòa.

Nhiều người tìm cách lý giải nguyên nhân dẫn đến việc một nhà chuyên môn rất giỏi của ngành y lại dính vào vòng lao lý. Họ cho rằng, GS.TS. Nguyễn Quang Tuấn cũng như nhiều quan chức nhúng chàm trong thời gian qua, một phần rất quan trọng là “do cơ chế”. Theo họ, cơ chế quản lý hiện hành đã và đang làm hỏng cán bộ, họ bị “cuốn theo chiều gió”, chấp nhận sống chung với “tham nhũng, hối lộ”.

Có một thực tế đã và đang diễn ra trong bộ máy quản trị công hiện nay được nhiều người coi như là một lẽ tất nhiên rằng, làm cán bộ bây chừ không muốn “ăn” cũng phải “ăn”, “ăn” để có tiền cống nạp giữ ghế, giành ghế, để có ô dù bảo kê. Ông Tuấn “tim” cũng không thoát khỏi vòng xoáy đó.

Cách nghĩ và lập luận như trên không sai mà còn rất đúng với thực tế. Nhưng nếu chỉ nghĩ vậy thì thật khó để giải bài toán hiện nay – tham nhũng đang ngày càng lộ liễu, trắng trợn, thách thức nhân dân dù cho lò đốt tham nhũng vẫn cháy bùng bùng.

Phải nói thẳng nguồn gốc sâu xa của tham nhũng, hối lộ chính là lòng tham: tham tiền, tham quyền lực, tham danh vọng. Lòng tham cũng như sự liêm chính hay thiện ác đều là những thuộc tính có sẵn trong bản chất của mỗi con người. Người ta khác nhau ở khả năng tiết chế của mỗi cá nhân tạo nên sự nghiêng lệch sang cực này hay cực kia của phạm trù đạo đức tốt/xấu.

Tôi không muốn vơ đũa cả nắm nhưng có lẽ hầu hết các vụ án xảy ra vừa qua, các bị cáo phạm tội trước hết là do lòng tham như đã nói trên. Xin đừng đổ lỗi hết cho cơ chế dù cơ chế cũng có một phần “trách nhiệm” khi cách quản trị lỏng lẻo, luật pháp còn nhiều kẽ hở. Chẳng thể có một cơ chế nào hoàn hảo đến mức ngăn chặn hoàn toàn nạn tham nhũng của một quốc gia. Con người vận hành cơ chế nếu không cưỡng lại được cám dỗ vật chất, tiền bạc thì lòng tham sẽ trỗi dậy lấn lướt sự liêm chính, tìm cách thu vén cho bản thân hay nhóm lợi ích.

Lòng tham sẽ gia tăng, thậm chí theo cấp số nhân khi công tác cán bộ được vận hành dù theo quy hoạch nhưng lại bị lèo lái, chi phối bởi 5 C (con cháu các cụ cả) hay 4 “ệ” (hậu duệ, đồ đệ, tiền tệ, quan hệ), trong đó nguy hiểm nhất là loại cán bộ tiến thân bằng cách bỏ tiền (hoặc được doanh nghiệp sân sau hay đồ đệ hùn hạp) đầu tư cho “ghế nóng”. Đã bỏ tiền mua chức thì dứt khoát “nhà đầu tư” phải tìm cách thu hồi vốn bằng mọi giá. Và chỉ có tham nhũng, hối lộ, giành giật ăn phần trăm dự án, mua bán chức, móc túi dân thì mới có thể thu vốn nhanh và còn kịp để kiếm lời trong nhiệm kỳ giữ ghế của mình.

Một trong ba phẩm chất cơ bản làm nên loại cán bộ mà lòng tham luôn được đặt lên hàng đầu là thân thế, nịnh hót, đút lót. Khi người ta dựa vào những tiêu chí đó để tiến thân thì lấy đâu ra phẩm chất trong sáng, đạo đức tư cách tốt? Những cán bộ thuộc loại này, bề ngoài vẫn đảm bảo việc tuyển dụng hay bổ nhiệm đúng quy trình, đầy đủ các bước, chặt chẽ, đồng thuận; phẩm chất bên trong chỉ lộ ra khi các sai phạm nghiêm trọng của họ được cơ quan điều tra phanh phui. Việc 7 ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII bị khai trừ Đảng, cách chức, cho thôi tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng trong thời gian gần đây là điều mà không ai ngờ tới nhưng lại là kết cục tất yếu cho những cán bộ lãnh đạo không giữ được phẩm cách của mình trước sức tấn công mãnh liệt của đồng tiền.

Dính vòng lao lý, ông Tuấn “tim” có bị chi phối bởi lòng tham không? Câu hỏi này chỉ có ông mới trả lời chính xác. Có điều, là nhà chuyên môn giỏi, giáo sư đầu ngành tim mạch nhưng một khi đã chấp nhận ngồi vào “ghế nóng” quyền lực thì cũng phải hiểu rằng, mình đã bị đặt vào thế “tứ bề thọ địch”.

Làm sao “miễn dịch” trước mọi cám dỗ? Chỉ có Tài – Đức và tấm lòng thực sự vì dân vì nước mới có thể giúp bản thân trụ vững ở cương vị của mình và làm được như lời Bác Hồ dạy: “Việc gì lợi cho dân ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân ta phải hết sức tránh”.

22/4/2023
Nguyễn Duy Xuân