Hình ảnh mùa xuân, tuổi xuân gợi cho chúng ta liên tưởng đến sự tươi đẹp nhất của cuộc đời, của sự sống. Xuân vốn là một từ Hán Việt, nghĩa gốc dùng để chỉ mùa đầu tiên trong bốn mùa của một năm.
Trong thơ văn, từ xuân mang nhiều hàm nghĩa. Như chỉ sự trẻ trung tươi đẹp “Em như cô gái hãy còn xuân” hoặc được dùng để tính thời gian một năm, một tuổi “Đời mới hai xuân”, có khi dùng để chỉ tình yêu nam nữ “Lòng xuân phơi phới, chén xuân tàng tàng”. Trong phong trào Thơ mới, các thi nhân viết khá nhiều về thơ xuân. Vì nó rất hợp với những nét trẻ trung, những băn khoăn rạo rực, những thổn thức tin yêu của tâm hồn trước những chồi non, cánh én và nụ hoa e ấp báo hiệu xuân sang. Đó cũng là nguồn thi hứng không bao giờ cạn của các nhà thơ từ xưa đến nay.
Trước hết, nhà thơ Thế Lữ đã có những giây phút chạnh lòng khi thấy mùa xuân về:
“Ta thấy xuân nồng thắm khắp nơi
Trên đường rộn rã tiếng đua cười
Động lòng nhớ bạn xuân năm ấy
Cùng ngắm xuân về trên khóm mai”
Xuân đến nồng thắm muôn nơi với bao nhiêu tiếng cười rộn rã. Ấy thế, tâm trạng thi nhân lại động lòng vì nhớ bạn xưa, nhớ đến mùa xuân xưa thật êm đềm. Họ cùng ngắm xuân mơn man trên khóm mai yên bình, tươi đẹp. Mùa xuân này lại đến hồn nhiên nhưng gợi lên chút nỗi buồn, hoài niệm bóng người năm cũ của tác giả. Cõ lẽ, nhà thơ đang chơ vơ khi nắng gió xuân về.
Còn xuân trong mắt thi sĩ đa tình Xuân Diệu lại vội vàng với bao niềm đam mê, cuống quýt, cháy bỏng đến mãnh liệt, sợ thời gian trôi nhanh và tàn phai. Xuân Diệu muốn tận hưởng đến tột cùng của sự khao khát tình xuân:
“Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn,
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều…
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
Bằng khát vọng sống tràn trề của tuổi xuân, nhà thơ muốn ôm cuộc sống còn đang mơn mởn, muốn riết làn mây làn gió đong đưa, muốn say cánh bướm và tình thời son trẻ. Đó là thời xuân sung mãn nhất của đời người với bao khát khao nồng cháy. Thi nhân muốn thâu gom tất cả thuộc về mình. Động từ “cắn” vào xuân hồng rất táo bạo, thể hiện một trái tim đầy nhiệt huyết, tình yêu trần thế lên đến tột cùng của tác giả.
Nhà thơ Huy Cận vốn hay buồn nhưng khi chiều xuân xuống thì lòng vẫn ngân lên những tiếng reo vui như cung đàn rào rạt, tràn đầy sự sống ấm áp:
“Đời măng đang dậy
Tưng bừng muôn nơi
Mái rừng gió hẩy
Chiều xuân đầy lời”
Mùa xuân về làm cỏ cây thay áo mới, đâm chồi nảy lộc và chồi “măng” đang trở mình thức giấc giữa mùa xuân tràn ngập, tưng bừng. Ở ngoài kia, những khu vườn, những mái rừng gió đông hây hẩy, làm cho chiều xuân thêm quyến rũ, đầy tiếng ca, đầy giọng nói vui tươi. Đó là xuân của sự an lành, lai láng hạnh phúc.
Trong Thơ mới, mùa xuân và thiếu nữ luôn song hành. Hàn Mặc Tử cảm nhận bóng xuân cùng với những tiếng thầm thì sột soạt của tình yêu, của nước non mà tươi lại hồn thơ đầy ảo giác, rất ấn tượng nhưng cũng rất thực và lãng mạn:
“Trong làn nắng ửng khói mơ tan
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng
Sột soạt gió trêu tà áo biếc
Bên giàn thiên lý bóng xuân sang”
Mùa xuân đến với quê hương thật thơ mộng với hình ảnh làn nắng sớm xuất hiên làm tan biến hơi sương còn đọng lại trên mái nhà tranh. Trong khoảnh khắc, gió xuân như trêu ghẹo tà áo biếc của cô thiếu nữ dịu dàng. Và nàng xuân lấp ló trên giàn thiên lý. Cảnh sắc vào xuân thật bình dị những lại rất mượt mà, tình tứ. Mùa xuân và tình xuân được thổn thức bằng tâm hồn nhạy bén của thi nhân đa sầu đa cảm.
Với Nguyễn Bính, nhà thơ chân quê nhất, mùa xuân đầy cảm hứng lãng mạn, đan xen với những nét hiện đại làm cho hồn thơ mộc mạc ấy thắm đượm sắc xuân:
“Đã thấy xuân về với gió đông
Với trên màu má gái chưa chồng
Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm
Ngước mắt nhìn trời đôi mắt trong”
Dáng xuân tha thướt trở về theo gió đông mang đầy hơi mát. Lãng mạn hơn là nhà thơ bắt gặp mùa xuân đậu trên bờ má những cô gái còn son. Đó là những cô gái chưa chồng bên nhà hàng xóm với vẻ dẹp thanh khiết, ngẩn ngơ, làm duyên nhìn trời đất bằng đôi mắt trong veo. Mùa xuân trong thơ Nguyễn Bính thật giản, dị, êm ái và cũng rất mộng mơ.
Nhà thơ Đông Hồ diễn tả sự nôn nao trong cõi lòng sâu thẳm của cô gái quê với bao đợi chờ khi tình yêu chưa trọn vẹn:
“Trong xóm làng trên cô gái thơ
Tuổi xuân mơn mởn vẻ đào tơ
Gió đông mơn trớn bông hoa nở
Lòng gái xuân kia vẫn hững hờ”
Phải chăng, cô gái xuân trong xóm còn e ấp vẻ đào tơ nên gió đông cứ mơn trớn hay chính là những lời tỏ tình của những chàng trai vẫn không chiếm được trái tim cô gái. Vì một lẽ, cô gái chưa gặp đúng tình yêu đích thực để trao duyên nên vẫn mãi hững hờ. Mùa xuân đang chín vàng trong tâm trang bâng khuâng của người con gái thanh xuân.
Tết đến, xuân về còn gợi lại trong ký ức chúng ta về một thời các ông đồ phóng bút viết câu đối đỏ trong những phiên chợ Tết mà nhà thơ Vũ Đình Liên đã ghi lại:
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua”
Hình ảnh ông đồ gợi cho chúng ta biết một thời vàng son về nét văn hóa của những câu đối hay câu thơ treo trong nhà ngày tết. Những ông thầy đồ xưa khi tháo ra nét chữ là viết ra bằng cả tâm của mình. Hạnh phúc nào bằng khi xuân về, có người thuê ông đồ viết chữ giữa biển người nô nức ra phố. Bóng dáng ông đồ hiện lên thân thương trong không khí mùa xuân dễ làm ta hoài cảm, ngậm ngùi trước nét đẹp truyền thống dân tộc ngày càng mai một.
Nhà thơ Anh Thơ lại cảm nhận về một buổi chiều xuân trong tâm hồn thanh thản, lắng đọng với nhiều ý vị nơi thôn dã:
“Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ
Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió
Làm giật mình một cô nàng yếm thắm
Mãi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa”
Xuân về trên làng quê thật bình dị, quen thuộc với cỏ non mọc tràn xanh biếc, mấy cánh bướm chập chờn bay theo gió. Xuân không hư cấu mà rất thực. Thực đến nổi làm giật mình cô gái đồng quê đang cào cỏ ruộng để tạo cho mùa vàng đơm hoa kết trái. Cái chân chất ấy làm nên một giai điệu mùa xuân thêm sống động và cũng rất đời thường
Đọc lại những vần thơ xuân của những nhà thơ trong phong trào Thơ mới, lòng ta như phơi phới lại tuổi xuân và thoáng chút bùi ngùi một cái gì của quá khứ đã nặng hồn dân tộc. Mùa xuân, tuổi xuân, thiếu nữ thời nào cũng vậy, luôn có sức lay động sâu xa trong lòng người. Ghi lại những khoảnh khắc thăng hoa ấy, các nhà Thơ mới đã giao cảm cùng mùa xuân, để góp vào vườn thơ xuân của dân tộc Việt Nam những bông hoa ngát hương thắm sắc.
Trần Thanh Xem
Nguồn
https://vanchuongphuongnam.vn/mua-xuan-trong-tho-moi.html